Υγρότοποι της Κύπρου

Ο όρος Ποτάμιο Εμπλουτιστικό Φράγμα Ανάσχεσης (ΠΕΦΑ) περιγράφει μικρά φράγματα (δήμματα) που κατασκευάστηκαν σε ποτάμια για περιοδική κατακράτηση των ρεόντων υδάτων, για σκοπούς εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων και/ή μείωση πλημμυρικών φαινομένων. Συχνά κατασκευάζονται με τη χρήση συρματοκιβωτίων με πέτρες (gabion) κάθετα στη ροή του ποταμού. Το ΠΕΦΑ Δερύνειας FAM062 βρίσκεται στη κοίτη του ποταμού Αμμοχώστου, εντός των διοικητικών ορίων του δήμου Δερύνειας, σε απόσταση 2,84 km δυτικά του κέντρου της κοινότητας, στη νεκρής ζώνης. Είναι χωμάτινο, με χωρητικότητα 23000 m3 και εμβαδόν 7121m2 με βάση την οριοθέτηση του υγρότοπου (1). Το φράγμα τροφοδοτείται από ποταμό, που αποστραγγίζει λεκάνη απορροής 10,9 km2 (2). Το ΠΕΦΑ κατασκευάστηκε το 1964, ως αντιπλημμυρικό έργο (η περίσσεια νερού θα εμπλούτιζε τον υπόγειο υδροφορέα), από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), στα πλαίσια των Εμπλουτιστικών και Αντιπλημμυρικών Έργων Αμμοχώστου. Τα Έργα προνοούσαν την κατασκευή 35 μικρών φραγμάτων (δήμματα/ΠΕΦΑ) - Εμπλουτιστικό Έργο Παραλιμνίου-, 3 μεγαλύτερων φραγμάτων που κατασκευάστηκαν το 1962, το αντιπλημμυρικό φράγμα Δερύνειας, το εμπλουτιστικό φράγμα Αγίου Μέμνωνα και εφτά μικρότερα φράγματα στην Αγία Νάπα (1). Σήμερα, με βάση επισκέψεις πεδίου, μικρός αριθμός των φραγμάτων των Έργων εξακολουθούν να πληρούν τους σκοπούς κατασκευής τους. Με βάση την κατηγοριοποίηση του ΤΑΥ, το ΠΕΦΑ Δερύνειας ανήκει στα «μικρά φράγματα» (3). Κατά την επιτόπια αξιολόγηση του υγροτόπου, δεν εντοπίστηκαν ενδείξεις πρόσφατης συλλογής νερού στο ΠΕΦΑ, ούτε οποιαδήποτε χαρακτηριστική υγροτοπική βλάστηση. Το ΠΕΦΑ βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης και δεν υπάρχουν ενδείξεις συντήρησης του τις τελευταίες δεκαετίες. Ο υπερχειλιστής του έχει καταστραφεί και μέρος του έχει επιχωματωθεί για κατασκευή δρόμου. Παρόλο που δεν φαίνεται να λειτουργεί ως υγροτοπικό σύστημα, δυνητικά θα μπορούσε να διατηρήσει ποσότητες νερού για μεγάλο χρονικό διάστημα και να υποστηρίξει υγροτοπικό περιβάλλον. Περίοδος αναφοράς πρωτογενών δεδομένων: 25/06/2015 Απογραφείς: Α. Παπαθεοδούλου (1) Water Development Department (1964). Dams in Cyprus 1962-1963. (2) Evangelidou S. (2011). Dams of Cyprus and their environment. Energy, Environment and Water Research Center (EEWRC). The Cyprus Institute. (3) Χριστοφίδης Ν., Κύρου Κ., Πιστή Ε., Ιωάννου Α., Αυγουστή Μ., Χατζηγιάννη Ν. (2009). Φράγματα της Κύπρου. Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, Υπουργείο Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Βιβλιογραφική Παραπομπή στο Υγροτόπιο Κύπρου: Παπαθεοδούλου Α., Σεργίδης Λ., Μιχαήλ Κ., Emirzade Τ., Βίκτωρα Μ., Αναστάση Α. 2015 – (συνεχής ενημέρωση): Υγροτόπιο Κύπρου- Απογραφή των Κυπριακών Υγροτόπων. Δημοσιεύεται στο http://www.cypruswetlands.org, πρόσβαση [ημερομηνία].