Υγρότοποι της Κύπρου

Ο υδατοφράκτης Γερμασόγειας LIM025 βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Ακρούντα, σε απόσταση 0.78km δυτικά από τα Φοινικάρια που είναι ο πλησιέστερος οικισμός. Κατασκευάστηκε το 1968, στη κοίτη του ποταμού Γερμασόγειας (Άμαθος), σε σημείο συμβολής τριών παραπόταμων, σε γη που ανήκει στο Δήμο Γερμασόγειας, και στις Κοινότητες Ακρούντας και Φοινικαρίων. Έχει χωρητικότητα 13,500,000 m3 και αποστραγγίζει λεκάνη 156,70 km2 για να εξυπηρετεί τις αρδευτικές ανάγκες περιοχής έκτασης 1,924 εκταρίων (1, 2). Είναι το όγδοο μεγαλύτερο φράγμα της Κύπρου. Με βάση την κατηγοριοποίηση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) ανήκει στα «μεγάλα φράγματα» και στον κατάλογο της Διεθνούς Επιτροπής Μεγάλων Φραγμάτων (1). Περισσότερες σχετικές πληροφορίες -για τα κριτήρια κατηγοριοποίησης- βρίσκονται στην «Αρχειοθήκη» του Υγροτοπίου και στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ. Τροφοδοτείται από τη λεκάνη απορροής και η παρουσία του νερού είναι μόνιμη. Κατάντη του Υδατοφράκτη αφήνονται σημαντικοί όγκοι νερού για εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα που τροφοδοτεί το Σύστημα Υδατοπρομήθειας της Λεμεσού από γεωτρήσεις, για ύδρευση των περιοχών ανατολικά της πόλης (3). Για το λόγο αυτό έχει συμπεριληφθεί στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών των Φραγμάτων Πόσιμου Νερού (4). Μελέτες αναφέρουν ως επιτακτική ανάγκη τη σύνδεσης του φράγματος με το Νότιο Αγωγό προκειμένου να χρησιμοποιείται στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τόσο η δυναμικότητα του ίδιου του φράγματος, όσο και οι διαθέσιμοι υδατικοί πόροι του ποταμού (2). Από ποιοτική άποψη, στα πλαίσια του Προγράμματος Παρακολούθησης των Ταμιευτήρων που εμπίπτουν στις πρόνοιες της Οδηγίας Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ περί Υδάτων (ΟΠΥ), η μέση τιμή φωσφόρου στον Υδατοφράκτη υπερβαίνει την οριακή τιμή (5) και η χημική του κατάσταση έχει αξιολογηθεί ως «κατώτερη της καλής». Η οικολογική κατάσταση/δυναμικό του με βάση το φυτοπλαγκτόν, χλωροφύλλη α και κυανοβακτήρια ταξινομείται ως «καλή και πάνω». Ως εκτούτου η συνολική ποιοτική κατάσταση των νερών του υδατοφράκτη ταξινομείται ως «μέτρια» (5, 6). Έχει προταθεί η αύξηση της συχνότητας δειγματοληψιών για καλύτερη παρακολούθηση. Η βιολογική του αξία είναι μεσαία. Η βλάστηση που απαντάται στον υγρότοπο περιλαμβάνει δεντρώδη/ θαμνώδη είδη όπως Pistacia lentiscus, Nerium oleander, Ptilostemon chamaepeuce subsp. cyprius, Calicotome villosa, Tamarix sp., καλαμιώνες με Arundo donax και Phragmites australis και τα είδη Ecballium elaterium Verbascum sinuatum. Στη πανίδα καταγράφηκε ένα είδος αμφιβίου ο Pelophylax bedriagae, κάποια είδη λιβελούλας, ένα είδος ερπετού ο Stellagama stellio cypriaca και τα πτηνά Anas crecca, Anas platyrhynchos, Aythya ferina, Actitis hypoleucos , Tringa ochropus, Ardea cinerea, Ardeola ralloides , Bubulcus ibis, Egretta garzetta, Columba palumbus , Alcedo atthis, Coracias garrulus , Falco peregrinus , Falco tinnunculus , Fulica atra, Carduelis chloris, Corvus corone , Corvus monedula, Hirundo rustica , Oenanthe cypriaca , Parus major , Phalacrocorax carbo, Tachybaptus ruficollis. Η ορνιθοπανίδα πιθανώς προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες προσφοράς σε κάλυψη ή/και τροφή που προσφέρει το υδάτινο σώμα (2). Εντός του υδατοφράκτη αναπτύσσονται δραστηριότητες αναψυχής (κωπηλασία, ερασιτεχνική αλιεία, περιπατητικές διαδρομές, motocross κ.τλ.). Στη λεκάνη απορροής υπάρχουν αρκετές δενδρώδεις καλλιέργειες και γίνεται χρήση λιπασμάτων. Παρατηρείται συνεχής δόμηση και αγροτικές κατασκευές. Η πρόσβαση στη περιοχή είναι αρκετά εύκολη και υπάρχουν πολλά μονοπάτια και γέφυρες. Ο Υδατοφράκτης εμπίπτει σε Προσωρινά Απαγορευμένη Περιοχή Κυνηγιού (7) και στη Κοντινή Ζώνη Προστασίας Φραγμάτων Πόσιμου Νερού (4). Επίσης εμπίπτει στη περιοχή προστασίας της φύσης Natura 2000 «Δάσος Λέμεσού», ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (8). Περίοδος αναφοράς πρωτογενών δεδομένων: 16/05/2014 Απογραφείς: Α. Παπαθεοδούλου, Λ. Σεργίδης (1) Χριστοφίδης Ν., Κύρου Κ., Πιστή Ε., Ιωάννου Α., Αυγουστή Μ., Χατζηγιάννη Ν. (2009). Φράγματα της Κύπρου. Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, Υπουργείο Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. (2) Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (2011). Εφαρμογή των Άρθρων 11, 13 και 15 της Οδηγίας Πλαίσιο Περί Υδάτων (2000/60/ΕΚ) στην Κύπρο. Παράρτημα ΙΙ- Αναλυτικό Πρόγραμμα Μέτρων. (3) Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (2010). Εφαρμογή των Άρθρων 11, 13 και 15 της Οδηγίας Πλαίσιο Περί Υδάτων (2000/60/ΕΚ) στην Κύπρο. Σύμβαση Τ.Α.Υ. 97/2007. Προσχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού. (4) Δεδομένα Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (Πρόσβαση 07/2015). (5) WL | Delft Hydraulics, ENVECO Α.Ε., Δ. Αργυρόπουλος & Συνεργάτες (2004). Ανάλυση των επιπτώσεων. Έκθεση ανάλυσης επιπτώσεων για την εναρμόνιση σύμφωνα με την ενότητα 1.5 του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά. (6) Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (2009).Παροχή Συμβουλευτικών Υπηρεσιών για Αξιολόγηση των Αποτελεσμάτων των Προγραμμάτων Παρακολούθησης για τα Επιφανειακά Ύδατα στα Πλαίσια του Άρθρου 8 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Σύμβαση ΤΑΥ 54/2009. Γ. Καραβοκύρης & Συνεργάτες Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε. Παναγιώτα Στυλιανή Καϊμάκη. (7) Δεδομένα Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας (Πρόσβαση 06/2015). (8) BioCYPRUS (2009). Electronic database. Department of Environment. Ministry of Agriculture Natural Resources and Environment. Βιβλιογραφική Παραπομπή στο Υγροτόπιο Κύπρου: Παπαθεοδούλου Α., Σεργίδης Λ., Μιχαήλ Κ., Emirzade Τ., Βίκτωρα Μ., Αναστάση Α. 2015 – (συνεχής ενημέρωση): Υγροτόπιο Κύπρου- Απογραφή των Κυπριακών Υγροτόπων. Δημοσιεύεται στο http://www.cypruswetlands.org, πρόσβαση [ημερομηνία].