Η εκβολή του ποταμού Γαρύλλη στο Καρνάγιο (LIM083), βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Λεμεσού.
Πρόκειται για την τεχνητή, νέα εκβολή του ποταμού Γαρύλλη, η οποία έχει τροποποιηθεί από την αρχική της κατάσταση.
Η Λεμεσός κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια φαίνεται να αναπτύσσεται στη θέση του σημερινού ιστορικού κέντρου και φτάνει σε περιόδους ακμής κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, σε μια ακτίνα γύρω από τη θέση του Κάστρου, όπως αυτό διατηρείται σήμερα. Το δυτικό όριο του οχυρωμένου οικισμού ήταν η κοίτη, παρά τις εκβολές, του χείμαρρου Γαρύλλη, για την οποία εικάζεται από ορισμένους ότι βρισκόταν παλιότερα λίγο ανατολικότερα από τη σημερινή της θέση .
Στα τέλη της Τουρκοκρατίας – αρχές Αγγλοκρατίας η πόλη εκτεινόταν κυρίως ανατολικά της κοίτης του ποταμού, με πολύ περιορισμένες αναπτύξεις στα ανατολικά της. Οι απώτερη εκβολή παρουσίαζε μάλλον φυσική εικόνα, με σχετικά εκτεταμένο και διαπλατυσμένο κώνο αποθέσεων - προσχώσεων. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της Jane Franklin (1832): Ο χείμαρρος συνορεύει με κήπους, και οι όχθες του διανθίζονται με ροδοδάφνες....»
Το 1894 σημειώθηκε μια μεγάλη και καταστροφική πλημμύρα, που δημιούργησε εκτεταμένες ζημιές και απώλειες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα μεσοδιαστήματα ο Γαρύλλης και οι υπόλοιπες εκροές από τα βόρεια ταλαιπωρούσαν συχνά την πόλη, με υπερχειλίσεις, σε μικρότερη όμως έκταση από την μεγάλη πλημμύρα του 1894.
Αποφασίζεται τότε λοιπόν και εκτελείται, τεχνητή εκτροπή της κοίτης του ποταμού στα δυτικά (LIM083), από ένα σημείο, το οποίο σήμερα βρίσκεται κοντά στη συμβολή των οδών Σπύρου Κυπριανού και Νίκου Παττίχη, όπου κτίστηκε τοίχος. Έτσι σημαντική ποσότητα νερών, κατευθύνθηκε, μέσω της περιοχής του Σουέζ και των Τσιφλικουδιών στη θάλασσα, και ο Γαρύλλης απέκτησε δύο κοίτες, την ανατολική (αρχική) - LIM084 και την δυτική (νέα)- LIM083.
Με το πέρασμα των χρόνων στην νέα εκβολή είχε δημιουργηθεί κώνος προσχώσεων και κατά μήκος της κοίτης ανεγέρθηκε περιορισμένος αριθμός μικρών υποστατικών. Σιγά- σιγά, κτίσθηκαν κι άλλα υποστατικά κατά μήκος της κοίτης, παρά τις εκβολές, ενώ ο κώνος απόθεσης φαίνεται να αλλοιώθηκε στα ανατολικά, με πρόσθετες τεχνητές μάλλον προσχώσεις, μια και εκεί αναπτύχθηκε το λεγόμενο «καρνάγιο». Παράλληλα κατά μήκος της κοίτης, αλλά και πάνω στον κώνο παρουσιάζεται ενδιαφέρουσα και χαρακτηριστική υγροτοπική βλάστηση.
Η εκβολή της δυτικής κοίτης του Γαρύλλη, φαίνεται ότι σήμερα κινδυνεύουν να αλλοιωθούν ανεπανόρθωτα, τουλάχιστον όσον αφορά το αστικό τοπίο, με την εφαρμογή προνοιών του Τοπικού Σχεδίου Λεμεσού, οι οποίες προβλέπουν τη δημιουργία εκεί και κατά μήκος της παραλίας, ενός δρόμου πρωταρχικής σημασίας, με τέσσερεις λωρίδες κυκλοφορίας. Ο δρόμος αυτός κατά μήκος της παραλίας, βαπτίσθηκε σε «Ακταία οδό» (προσωπική επικοινωνία).
Περίοδος αναφοράς πρωτογενών δεδομένων: 04/06/2015
Απογραφείς: Α. Παπαθεοδούλου
Βιβλιογραφική Παραπομπή στο Υγροτόπιο Κύπρου:
Παπαθεοδούλου Α., Σεργίδης Λ., Μιχαήλ Κ., Emirzade Τ., Βίκτωρα Μ., Αναστάση Α. 2015 – (συνεχής ενημέρωση): Υγροτόπιο Κύπρου- Απογραφή των Κυπριακών Υγροτόπων. Δημοσιεύεται στο http://www.cypruswetlands.org, πρόσβαση [ημερομηνία].
