Η εκβολή του ποταμού Γαρύλλη στο Καρνάγιο (LIM084), βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Λεμεσού.
Πρόκειται για την φυσική, αρχική εκβολή του ποταμού Γαρύλλη, η οποία έχει τροποποιηθεί ιδιαίτερα από την αρχική της κατάσταση.
Η Λεμεσός κατά τα πρωτοχριστιανικά χρόνια φαίνεται να αναπτύσσεται στη θέση του σημερινού ιστορικού κέντρου και φτάνει σε περιόδους ακμής κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, σε μια ακτίνα γύρω από τη θέση του Κάστρου, όπως αυτό διατηρείται σήμερα. Το δυτικό όριο του οχυρωμένου οικισμού ήταν η κοίτη, παρά τις εκβολές, του χείμαρρου Γαρύλλη, για την οποία εικάζεται από ορισμένους ότι βρισκόταν παλιότερα λίγο ανατολικότερα από τη σημερινή της θέση .
Στα τέλη της Τουρκοκρατίας – αρχές Αγγλοκρατίας η πόλη εκτεινόταν κυρίως ανατολικά της κοίτης του ποταμού, με πολύ περιορισμένες αναπτύξεις στα ανατολικά της. Οι απώτερη εκβολή παρουσίαζε μάλλον φυσική εικόνα, με σχετικά εκτεταμένο και διαπλατυσμένο κώνο αποθέσεων - προσχώσεων. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της Jane Franklin (1832): Ο χείμαρρος συνορεύει με κήπους, και οι όχθες του διανθίζονται με ροδοδάφνες....»
Το 1894 σημειώθηκε μια μεγάλη και καταστροφική πλημμύρα, που δημιούργησε εκτεταμένες ζημιές και απώλειες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα μεσοδιαστήματα ο Γαρύλλης και οι υπόλοιπες εκροές από τα βόρεια ταλαιπωρούσαν συχνά την πόλη, με υπερχειλίσεις, σε μικρότερη όμως έκταση από την μεγάλη πλημμύρα του 1894.
Αποφασίζεται τότε λοιπόν και εκτελείται, τεχνητή εκτροπή της κοίτης του ποταμού στα δυτικά (LIM083), από ένα σημείο, το οποίο σήμερα βρίσκεται κοντά στη συμβολή των οδών Σπύρου Κυπριανού και Νίκου Παττίχη, όπου κτίστηκε τοίχος. Έτσι σημαντική ποσότητα νερών, κατευθύνθηκε, μέσω της περιοχής του Σουέζ και των Τσιφλικουδιών στη θάλασσα, και ο Γαρύλλης απέκτησε δύο κοίτες, την ανατολική (αρχική) - LIM084 και την δυτική (νέα)- LIM083.
Στον κώνο προσχώσεων της ανατολικής (παλιάς κοίτης) έλαβαν χώρα σημαντικές μεταβολές: Το πιο μεγάλο έργο που εκτελέστηκε ήταν η κατασκευή των προβλητών του παλιού λιμανιού και πιο παλιά η Καραντίνα με μικρή προβλήτα επίσης και αποβάθρα. Ανεγέρθηκαν κοντά στην κοίτη εγκαταστάσεις για το λιμάνι και εργοστάσια και κατασκευάστηκε δρόμος που ένωνε τον παραλιακό με το βορειότερο οδικό δίκτυο, τόσο κατά μήκος της κοίτης, αλλά και διασχίζοντας την. Πρόσφατα στο πολιτιστικό τοπίο των εκβολών προστέθηκαν οι εργασίες για την Μαρίνα Λεμεσού και την διαμόρφωση του παλιού λιμανιού σε κέντρο αναψυχής, εμπορίου και άλλων δραστηριοτήτων. Επίσης έχουν
ολοκληρωθεί εργασίες κατασκευής γραμμικού πάρκου, κατά μήκος και πλευρικά της κοίτης του ποταμού.
Σήμερα προγραμματίζεται η ένωση της Φραγκλίνου Ρούσβελτ με τον παραλιακό δρόμο στα ανατολικά, οπότε η κοίτη του ποταμού, παρά την εκβολή αναμένεται να επηρεασθεί ακόμη περισσότερο (προσωπική επικοινωνία).
Περίοδος αναφοράς πρωτογενών δεδομένων: 04/06/2015
Απογραφείς: Α. Παπαθεοδούλου
Βιβλιογραφική Παραπομπή στο Υγροτόπιο Κύπρου:
Παπαθεοδούλου Α., Σεργίδης Λ., Μιχαήλ Κ., Emirzade Τ., Βίκτωρα Μ., Αναστάση Α. 2015 – (συνεχής ενημέρωση): Υγροτόπιο Κύπρου- Απογραφή των Κυπριακών Υγροτόπων. Δημοσιεύεται στο http://www.cypruswetlands.org, πρόσβαση [ημερομηνία].
