Υγρότοποι της Κύπρου

Ο υδατοφράκτης Καλού Χωριού NIC013 βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων της κοινότητας Γούρρη, σε απόσταση 2.57km βόρεια από το κέντρο της. Κατασκευάστηκε το 1947, από το Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ). Έχει χωρητικότητα 82,000 m3 και αποστραγγίζει λεκάνη απορροής 23,40 km2 για να εξυπηρετεί τις αρδευτικές ανάγκες περιοχής έκτασης 181 εκταρίων (1). Είναι κτισμένος στη κοίτη του ποταμού Ακάκι (Σερράχης). Με βάση την κατηγοριοποίηση του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) ανήκει στα «μικρά φράγματα» (1). Τροφοδοτείται από τη λεκάνη απορροής και η παρουσία του νερού είναι μόνιμη. Την ημέρα της επιτόπιας επίσκεψης ο υδατοφράκτης υπερχείλιζε. Η βιολογική του αξία είναι μεγάλη. Η σημαντικότητα του Υδατοφράκτη μεταξύ άλλων έγκειται κι στο γεγονός ότι εκεί έχουν καταγραφεί άτομα του ενδημικού νερόφιδου (Natrix natrix cypriaca). Παρά το γεγονός ότι το νερόφιδο (Natrix Natrix) είναι διαδεδομένο τόσο στην Ευρώπη όσο και την Ασία, στην Κύπρο, λόγω της απομόνωσης του νησιού, έχει εξελιχθεί στο πιο πάνω υποείδος. Το νερόφιδο περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ ως είδος προτεραιότητας. Θεωρείται το σπανιότερο είδος φιδιού της Κύπρου και απειλείται με εξαφάνιση.Στο παρελθόν ζούσε σε όλη σχεδόν τη Κύπρο όμως από τη δεκαετία του 1960 θεωρείτο ότι είχε εξαφανιστεί. Εντοπίστηκε εκ νέου το 1992 στο Φράγμα Ξυλιάτου και αργότερα στους βόρειους πρόποδες του Τροόδους και στη Λίμνη Παραλιμνίου (2,3). Το είδος εµφάνισε ανησυχητική µείωση την τελευταία δεκαετία, με αποκορύφωμα να έχει µην υπάρχουν νέες παρατηρήσεις του φιδιού στον Υδατοφράκτη Ξυλιάτου τα τελευταία εφτά χρόνια (4). Η βλάστηση που απαντάται στον υγρότοπο περιλαμβάνει δεντρώδη/ θαμνώδη είδη όπως Pistacia terebinthus, Alnus orientalis, Cistus sp., Myrtus communis, Crataegus azarolus, Tamarix sp., καλαμιώνες με Arundo donax και Typha sp., και το ξενικό Eucalyptus sp. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η καταγραφή εκπρόσωπου των λίγων υφυδατικών αγγειόσπερμων φυτών του νησιού Potamogeton nodosus (5).Στη πανίδα καταγράφηκε ένα είδος αμφιβίου ο Pelophylax bedriagae, και τα πτηνά Circus aeruginosus , Anas acuta , Anas clypeata, Anas crecca , Anas penelope, Anas platyrhynchos, Anas querquedula , Anas strepera, Aythya ferina, Aythya nyroca , Actitis hypoleucos, Calidris alpine, Charadrius dubius , Charadrius hiaticula, Gallinago gallinago , Vanellus spinosus , Fulica atra, Tachybaptus ruficollis κ.α. Εντός του υγροτόπου γίνεται απόρριψη οικιακών απορριμμάτων και υπάρχει ρύπανση του νερού. Στη λεκάνη απορροής υπάρχουν δενδρώδεις καλλιέργειες, γίνεται εξαγωγή αδρανών υλικών,υπάρχουν διασκορπισμένες κατοικίες και επίσης γίνεται στρατιωτική χρήση της περιοχής. Η πρόσβαση σε όλη τη περιοχή είναι πολύ εύκολη. Ο Υδατοφράκτης εμπίπτει στη Κοντινή Ζώνη Προστασίας Φραγμάτων Πόσιμου Νερού του Υδατοφράκτη Κλήρου-Μαλούντας- Ακακίου (NIC039) (6) και μέρος του βρίσκεται εντος Προσωρινά Απαγορευμένης Περιοχής Κυνηγιού (7). Περίοδος αναφοράς πρωτογενών δεδομένων: 24/03/2015 Απογραφείς: Α. Παπαθεοδούλου, Κ. Περικλέους, Λ. Σεργίδης (1) Χριστοφίδης Ν., Κύρου Κ., Πιστή Ε., Ιωάννου Α., Αυγουστή Μ., Χατζηγιάννη Ν. (2009). Φράγματα της Κύπρου. Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, Υπουργείο Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. (2) Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (2011). Εφαρμογή των Άρθρων 11, 13 και 15 της Οδηγίας Πλαίσιο Περί Υδάτων (2000/60/ΕΚ) στην Κύπρο. Παράρτημα ΙΙ- Αναλυτικό Πρόγραμμα Μέτρων. (3) Οίκος (2011). Τεχνική έκθεση για την κατασκευή τεσσάρων (4) υδατοσυλλογών (ponds) και ενός (1) ποταμοφράκτη (weir) για την διατήρηση των ενδιαιτημάτων επιλεγμένων ερπετών στη Κύπρο (∆ράση Α2 Έργου LIFE09NAT/CY/000247). (4) Νικολάου Χ., Παφίλης Π., Λυμπεράκης Π. (2014). Τα ερπετά και τα αμφίβια της Κύπρου. Ερπετολογικός Σύνδεσμος Κύπρου. (5) Hand R., Hadjikyriakou G. N. & Christodoulou C. S. (ed.) 2011– (continuously updated): Flora of Cyprus – a dynamic checklist. Published at http://www.flora-of-cyprus.eu/; accessed [08/15] (6) Δεδομένα Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (Πρόσβαση 07/2015). (7) Δεδομένα Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας (Πρόσβαση 06/2015). Βιβλιογραφική Παραπομπή στο Υγροτόπιο Κύπρου: Παπαθεοδούλου Α., Σεργίδης Λ., Μιχαήλ Κ., Emirzade Τ., Βίκτωρα Μ., Αναστάση Α. 2015 – (συνεχής ενημέρωση): Υγροτόπιο Κύπρου- Απογραφή των Κυπριακών Υγροτόπων. Δημοσιεύεται στο http://www.cypruswetlands.org, πρόσβαση [ημερομηνία].